Wysoki poziom cholesterolu zwykle nie powoduje żadnych nieprzyjemnych objawów, więc może być kuszący, aby go zignorować. Jednak wysoki poziom cholesterolu we krwi jest silnie związany z wysokim ryzykiem zawału serca, udaru, zablokowania naczyń krwionośnych w nogach i nerkach, a nawet może przyczyniać się do demencji. Na szczęście dieta, ćwiczenia i leki pomagają obniżyć poziom cholesterolu i zmniejszyć ryzyko innych poważnych problemów zdrowotnych. Duże badania wykazały, że osoby z wysokim poziomem cholesterolu mają znacznie większe ryzyko rozwoju chorób serca niż osoby z normalnym poziomem cholesterolu. Na przykład poziom cholesterolu wynoszący 250 podwaja ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową serca, podczas gdy poziom 300 zwiększa ryzyko o pięć. Co więcej, ludzie z wysokim poziomem cholesterolu – z chorobą wieńcową lub bez – są do 4,5 razy bardziej narażeni na śmierć z powodu chorób serca niż osoby z poziomem cholesterolu poniżej 200. Cholesterol to lepka, woskowata substancja, która krąży we krwi i zasadniczo składa się z dwóch różnych rodzajów cholesterolu. Zły cholesterol, czyli LDL, zwiększa ryzyko chorób serca. LDL jest tym, o czym się mówi, gdy celem jest obniżenie poziomu cholesterolu. „Dobry cholesterol” lub HDL to typ, który faktycznie pomaga chronić przed chorobami serca. Wysokie poziomy HDL są korzystne. Z drugiej strony LDL ma tendencję do przyklejania się do ścian naczyń krwionośnych, tworząc płytki, które utrudniają prawidłowy przepływ krwi.

Wysoki poziom cholesterolu, który definiuje się jako całkowity poziom cholesterolu większy niż 240 miligramów na decylitr (mg/dl), występuje znacznie częściej niż bardzo niskie poziomy. Docelowy poziom cholesterolu dla normalnego, zdrowego dorosłego wynosi poniżej 200 mg/dl, podczas gdy poziomy powyżej 200 mg/dl są uważane za wysokie.Cholesterol jest obecny w każdej komórce i wspomaga produkcję hormonów, trawienie i przemianę światła słonecznego w witaminę D. Około 80% cholesterolu obecnego we krwi jest wytwarzane przez wątrobę i jelita, podczas gdy pozostały obecny cholesterol pochodzi z diety. Do oceny poziomu cholesterolu we krwi stosuje się kilka testów. Najprostszy test mierzy cholesterol całkowity, czyli połączone poziomy LDL („złego cholesterolu”), HDL („dobrego cholesterolu”) i trójglicerydów (główna forma tkanki tłuszczowej). Test profilu lipidowego, który jest wykonywany po 12 godzinach na czczo, zapewnia szczegółowy rozkład poziomu cholesterolu według typu lipidów (LDL, HDL i trójglicerydy). Aktualne wytyczne dotyczące zdrowego poziomu cholesterolu zalecają:

• LDL: Poziomy poniżej 100 mg/dl są uważane za zdrowe.
• HDL: Poziomy powyżej 60 mg/dl są zdrowe.
• Triglicerydy: Poziomy poniżej 150 mg/dl są zdrowe.

Cholesterol HDL – „dobry cholesterol” – działa jak ekipa oczyszczająca krwiobieg, transportując „zły cholesterol” (LDL) do wątroby w celu jego bezpiecznego usunięcia. Oznacza to, że wyższy poziom HDL jest dobry dla serca. Utrzymanie zdrowego poziomu cholesterolu jest ważne dla utrzymania zdrowego serca. Według Narodowego Programu Edukacji Cholesterolowej w USA (ang. National Cholesterol Education Program – NCEP), inicjatywy Narodowego Instytutu Serca, Płuc i Krwi (ang. National Heart, Lung, and Blood Institute), wysoki poziom cholesterolu całkowitego jest szczególnie niebezpieczny dla osób palących. Ponadto osoby z cukrzycą lub otyłością, z niskim poziomem cholesterolu HDL, wysokim ciśnieniem krwi lub chorobami serca w rodzinie powinny starać się utrzymać zdrowy poziom cholesterolu. Około 1 na 200 do 500 osób cierpi na rodzinną hipercholesterolemię. Jest to choroba genetyczna, która może podnieść poziom cholesterolu do dwukrotności normalnego poziomu. Oprócz stylu życia i ogólnego stanu zdrowia, wiek jest również czynnikiem ryzyka rozwoju wysokiego poziomu cholesterolu. Osoby starsze, zwłaszcza mężczyźni w wieku powyżej 45 lat i kobiety w wieku powyżej 55 lat, częściej zauważają wzrost poziomu cholesterolu, ponieważ ich ciała nie są tak wydajne w przetwarzaniu i wydalaniu cholesterolu. Pokarmy, których należy unikać, jeśli masz wysoki poziom cholesterolu, to: biały chleb, białe ziemniaki i biały ryż, pełnotłuste produkty mleczne oraz wszelkie wysoko przetworzone cukry lub mąki. Należy również unikać potraw smażonych i czerwonego mięsa, a także pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone. Pokarmy, dla których wykazano, że obniżają poziom cholesterolu, to tłuste ryby, orzechy włoskie i inne orzechy, płatki owsiane, babka płesznik (i inne rozpuszczalne błonniki) oraz żywność wzbogacona sterolami roślinnymi lub stanolami. W większości przypadków zmiany w diecie i zwiększona aktywność fizyczna są pierwszą odpowiedzią na obniżenie wysokiego poziomu cholesterolu – NCEP zaleca codzienne co najmniej 30 minut ćwiczeń. Inne zalecane strategie obejmują unikanie tłuszczów nasyconych oraz utrzymanie zdrowej wagi. Otyłość często prowadzi do podwyższenia całkowitego poziomu cholesterolu, ponieważ nadmiar tkanki tłuszczowej może zwiększyć stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi.

Naukowcy odkryli, że chemia cholesterolu jest bardziej złożona, niż sądzono jeszcze kilka lat temu. Na przykład cholesterol LDL może znajdować się w cząsteczkach o różnych rozmiarach: małych, gęstych cząsteczkach LDL i dużych, puszystych cząsteczkach LDL. Wydaje się, że małe cząsteczki LDL zwiększają ryzyko sercowe człowieka bardziej niż duże cząsteczki. Podobnie, zidentyfikowano również małe i duże cząsteczki cholesterolu HDL, a te dwa rozmiary również w różny sposób wpływają na ryzyko sercowo-naczyniowe. W tej chwili eksperci nie zalecają rutynowego pomiaru wielkości cząstek LDL i HDL, ponieważ gromadzenie tych informacji zwykle nie wpływa na opcje leczenia. Takie pomiary staną się bardziej rutynowe, gdy naukowcy dowiedzą się więcej o wielkości cząstek cholesterolu, w szczególności poznaj sposoby zmiany wielkości cząsteczek cholesterolu, aby poprawić wyniki danej osoby. Płytki mogą nagle pęknąć, powodując miejscowe krzepnięcie krwi i ostrą blokadę tętnicy. Ta nagła blokada często powoduje zawał serca lub udar. Wiele osób stosuje leki obniżające poziom cholesterolu, takie jak statyny, które mogą radykalnie zmniejszyć ryzyko chorób serca. Lipitor (atorwastatyna), Zocor (symwastatyna) i Crestor (rosuwastatyna) to przykłady powszechnie przepisywanych statyn. Chociaż istnieje kilka rodzajów leków, które mogą obniżać poziom cholesterolu, statyny są jedyną rodziną leków obniżających poziom cholesterolu, które w wielu badaniach klinicznych wykazały, że poprawiają wyniki u osób z wysokim ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych. Statyny mają kilka właściwości, które mogą zmniejszać lub stabilizować blaszki – nie jest wcale jasne, czy statyny obniżające poziom cholesterolu zapewniają ich główną korzyść. Z tego powodu obecne wytyczne zalecają rozpoczęcie leczenia statynami w oparciu o ogólne ryzyko sercowo-naczyniowe danej osoby, a generalnie nie na poziomie cholesterolu. Ze względu na to, że wytyczne dotyczące cholesterolu w tak dużym stopniu opierają się na statynach, leki te są zalecane dla znacznie większej liczby osób niż jeszcze kilka lat temu – fakt ten wywołał wiele kontrowersji. Tak jak blaszki mogą blokować przepływ krwi w tętnicach wieńcowych, powodując zawał serca, tak substancja może również przyczepiać się do tętnic szyjnych, które biegną między sercem a mózgiem. Kiedy kawałek płytki oderwie się od tętnicy szyjnej, może dostać się do mózgu, powodując „atak mózgu” lub udar. Chociaż wiele leków obniżających poziom cholesterolu zmniejsza ryzyko chorób serca, statyny mogą również zapobiegać udarom. Istnieje coraz więcej dowodów sugerujących, że wysoki poziom cholesterolu i dieta bogata w tłuszcze i tłuszcze nasycone mogą również przyczyniać się do demencji, w tym otępienia spowodowanego chorobą Alzheimera. Autopsje pacjentów z chorobą Alzheimera, którzy również cierpieli na demencję, wykazały znacznie więcej zablokowanych tętnic w mózgu, które były podobne do zablokowanych tętnic w sercu, o których wiadomo, że są spowodowane wysokim poziomem cholesterolu. Jednak niektóre badania sugerują, że przyjmowanie statyn może pomóc w zapobieganiu demencji i prawdopodobnie spowolnić postęp demencji związanej z chorobą Alzheimera. Najlepszym sposobem na kontrolowanie poziomu cholesterolu jest przestrzeganie diety niskotłuszczowej. W szczególności ważne jest, aby unikać tłuszczów nasyconych, które są tłuszczami pochodzenia zwierzęcego, takimi jak: masło lub smalec, ponieważ tłuszcze nasycone są głównym czynnikiem przyczyniającym się do podwyższenia całkowitego cholesterolu i wysokiego poziomu „złego cholesterolu” lub LDL. Dzięki zmianom diety zdrowym dla serca możliwe może być obniżenie poziomu cholesterolu do normalnego zakresu, co może skutkować tym, że pacjenci będą mogli porozmawiać ze swoimi pracownikami służby zdrowia na temat ograniczenia stosowania leków cholesterolowych. Zmiana wieloletnich nawyków żywieniowych może być trudna. Zamiast całkowitej zmiany diety, możesz ją stopniowo modyfikować, ułatwiając sobie drogę do zdrowszego stylu życia. Na przykład:

• Unikaj smażonych potraw. Zamiast tego wybieraj produkty, które zostały upieczone, grillowane lub gotowane na parze.
• Poproś o sosy w oddzielnym naczyniu.
• Niech warzywa stanowią główną część posiłku, a nie mięso.
• Wybieraj mięsa o niższej zawartości tłuszczu, takie jak: ryby, drób (ze zdjętą skórą) lub chude kawałki mięsa czerwonego.

• Do przyprawiania używaj przypraw zamiast masła lub olejów.

Najlepszym sposobem na poprawę HDL są ćwiczenia, takie jak: chodzenie, jogging, jazda na rowerze, pływanie, aerobik lub piesze wycieczki. Jeśli sprawność fizyczna jest dla Ciebie nowością, być może będziesz musiał wypróbować kilka różnych ćwiczeń, zanim znajdziesz odpowiedni dla siebie plan. Niektórzy lubią ćwiczyć w domu, inni wolą siłownię. Niektórzy ludzie ćwiczą rano, a inni wolą ćwiczyć później wieczorem. Jeśli Twój lekarz decyduje się na przepisywanie leków obniżających poziom cholesterolu, podaj wszystkie informacje o innych przyjmowanych lekach. Pamiętaj również, aby przyjmować leki zgodnie z zaleceniami. Czasami te leki mogą powodować nieprzyjemne skutki uboczne, takie jak nudności, bóle brzucha lub skurcze mięśni. Od razu powiedz swojemu lekarzowi o wszelkich skutkach ubocznych, których doświadczasz. W większości przypadków można podjąć kroki w celu złagodzenia objawów lub przestawienia się na inny lek.