Nadmiar kawy, a zwłaszcza kofeiny, może powodować problemy. Ale niepokój o dwie lub trzy filiżanki dziennie, a nawet więcej zanika, ze względu na to, że wciąż pojawiają się nowe wyniki badań sugerujące korzyści zdrowotne wynikające z picia kawy. W 2011 roku naukowcy informowali, że picie kawy wiąże się z: mniejszym ryzykiem depresji wśród kobiet, mniejszym ryzykiem śmiertelnego raka prostaty u mężczyzn, czy mniejszym ryzykiem udaru u mężczyzn oraz kobiet. Ponadto w innych badaniach można znaleźć również informacje o korzystym wpływie kawy przy: chorobie Parkinsona, cukrzycy oraz niektórych rodzajach raka. Kofeina była badana częściej niż jakikolwiek inny składnik kawy i bardzo często przypisuje się jej bardzo korzystny wpływ na ludzki mózg. Ale nie należy również zapominać o tym, że kawa zawiera dosłownie tysiąc innych różnych substancji, które są bardzo często odpowiedzialne za prozdrowotne właściwości w innych częsciach naszego ciała. Niektóre badania pokazują, że kawa z kofeiną i ta bezkofeinowa mają wręcz ten sam efekt, co sugeruje automatycznie, że w kawie występują również inne substancje mające wpływ na nasz orgnizm. To się jednak nieco komplikuje – wydaje się, że kofeina i niektóre inne substancje zawarte w kawie mają swoje dobre i złe strony, a ogólny efekt kawy może zależeć od tego, jak bardzo te substancje wchodzą ze sobą w interakcje.

CZY KAWA WPŁYWA NA POSZCZEGÓLNE CHOROBY?

Choroba Alzheimera – badania na ludziach i zwierzętach wskazują na wskazówki dotyczące funkcji ochronnej, niektóre wstępne dowody sugerują aktywność przeciwko blaszce beta-amyloidowej, która może odgrywać rolę sprawczą w chorobie Alzheimera – Badanie: „Caffeine suppresses β-amyloid levels in plasma and brain of Alzheimer’s transgenic mice” opublikowane w Journal of Alzheimer’s Disease w 2009 roku.

Choroba Parkinsona – badania pokazują umiarkowany (25%) spadek ryzyka dla osób pijących kawę. Efekt jest mniejszy u kobiet, badania wykazały zwiększoną aktywność części mózgu dotkniętej chorobą Parkinsona – Badanie: „Caffeine and risk of Parkinson disease in a large cohort of men and women” opublikowane w Movement Disorders w 2012 roku.

Cukrzyca – wydaje się, że wpływ na poziom insuliny i cukru we krwi, który sprzyjałby cukrzycy, jest tymczasowy. Regularne stosowanie kawy wiąże się z mniejszym ryzykiem, a wysokie spożycie wynoszące 3–6 filiżanek dziennie wydaje się mieć większy efekt. Ochrona może wiązać się ze wzrostem hormonu adiponektyny i innych czynników, które wpływają na poziom insuliny i cukru we krwi – Badanie: „Effect of Coffee Consumption on the Progression of Type 2 Diabetes Mellitus among Prediabetic Individuals” opublikowane w Korean Journal of Family Medicine w 2016 roku.

Choroba wątroby – picie kawy wiąże się z niższym poziomem enzymów, które wskazują na uszkodzenie wątroby i stan zapalny. Kawa może poprawić odpowiedź na niektóre terapie zapalenia wątroby typu C. Wyniki sugerują pewną ochronę przed rakiem wątroby. Kafestol i kahweol, substancje znajdujące się w niefiltrowanej kawie, mogą być odpowiedzialne za korzyści dla wątroby mężczyzn – Badanie: „Coffee: The magical bean for liver diseases” opublikowane w World Journal of Hepatology w 2017 roku.

Zawał serca – umiarkowane spożycie tzn. ok. 1–3 filiżanek dziennie wiąże się z niewielkim spadkiem ryzyka zawału serca. Dowody na możliwy efekt ochronny są silniejsze w przypadku kobiet niż mężczyzn. Natomiast nadmierne picie kawy wpływa na podwyższenie poziomu homocysteiny związanej z wyższym ryzykiem zawału serca – Badanie: „Coffee consumption and risk of myocardial infarction: a dose-response meta-analysis of observational studies” opublikowane w Oncotarget Journal w 2018 roku.

Udar mózgu – umiarkowane spożycie ok. 3–4 filiżanek dziennie wiąże się z mniejszym ryzykiem udaru mózgu. Jednak ryzyko udaru mózgu może wzrosnąć natychmiast po spożyciu kawy, szczególnie wśród osób nie spożywających regularnie kawy – Badanie: „Coffee Consumption and Stroke Risk: A Meta-analysis of Epidemiologic Studies” opublikowane w Korean Journal of Family Medicine w 2012 roku.

Rak – badania sugerują mniejsze ryzyko niektórych nowotworów takich jak: rak trzonu macicy (endometrium), agresywny rak prostaty, potrójnie ujemny rak piersi). Substancje przeciwutleniające i przeciwzapalne mogą być odpowiedzialne za ewentualne działanie przeciwnowotworowe – Badanie: „Coffee and cancer risk: A meta-analysis of prospective observational studies” opublikowane w Scientific Reports w 2016 roku.

CZY KOFEINA JEST DOBRA TYLKO DLA MÓZGU?

Kofeina jest najczęściej spożywanym środkiem psychoaktywnym na świecie, a niektóre z jej efektów behawioralnych (np. Pobudzenie) mogą przypominać te wytwarzane przez kokainę, amfetaminę i inne używki. Spożycie kawy stanowi około 75% spożycia kofeiny przez dorosłych w Stanach Zjednoczonych, chociaż może się to zmieniać wśród młodszych osób dorosłych wraz z rosnącą popularnością napojów energetycznych. Zawartość kofeiny w kawie jest bardzo różna, w zależności od ziaren, sposobu ich palenia i innych czynników, ale średnia dla filiżanki o pojemności 240 ml wynosi około 100 miligramów (100 mg). Herbata zawiera około połowę mniej kofeiny niż kawa. Kawa bezkofeinowa zawiera trochę kofeiny, ale 2 do 4 mg w filiżance o pojemności 240 ml to niewiele w porównaniu z wersją zawierającą kofeinę. Śmiertelna dawka kofeiny to około 10 gramów, co odpowiada ilości kofeiny w 100 filiżankach kawy. Kofeina jest wchłaniana w żołądku i jelicie cienkim, a następnie rozprowadzana po całym organizmie, w tym w mózgu. Ilość krążąca we krwi osiąga szczyt 30 do 45 minut po spożyciu, a tylko niewielkie ilości pojawiają się około 8 do 10 godzin później. W międzyczasie ilość krążąca spada, gdy kofeina jest metabolizowana w wątrobie.

Tytoń i marihuana przyspieszają metabolizm kofeiny, co skraca czas jej krążenia w organizmie. Doustne środki antykoncepcyjne spowalniają to, więc mają odwrotny skutek. Naukowcy zidentyfikowali geny, które wpływają na naturalne procesy metabolizmu kofeiny u danej osoby, co może wyjaśniać, dlaczego niektórzy ludzie są wyjątkowo wrażliwi na kofeinę, a inni nie. Kofeina prawdopodobnie pobudza wiele ośrodków w mózgu, ale głównym z nich wydają się być receptory adenozyny. Adenozyna to substancja chemiczna mózgu, która tłumi aktywność mózgu. Wychodząc z receptorów adenozyny, kofeina uruchamia łańcuch zdarzeń, który wpływa na aktywność dopaminy, innej ważnej substancji chemicznej w mózgu, oraz na obszary mózgu zaangażowane w pobudzenie, przyjemność i myślenie. Część mózgu dotknięta chorobą Parkinsona, zwana prążkowiem, ma wiele receptorów adenozyny. Wydaje się, że kofeina poprzez dokowanie na nich ma pewne działanie ochronne. Poza mózgiem kofeina może poprawiać wydajność, zwiększając siłę skurczu mięśni i niwelując niektóre fizjologiczne i psychologiczne skutki wysiłku fizycznego. Ale, szczególnie w krótkim okresie, ma również negatywne skutki, które obejmują podwyższenie ciśnienia krwi, usztywnienie tętnic i zwiększenie poziomu homocysteiny, insuliny i prawdopodobnie cholesterolu. Regularne stosowanie może powodować ustąpienie niektórych z tych efektów. Jednak w niektórych przypadkach kawa może przynosić pewne korzyści pomimo, a nie z powodu kofeiny.

CZY KAWA PODWYŻSZA POZIOM CHOLESTEROLU?

Osoby pijące kawę zaniepokojone cholesterolem nie byłyby zadowolone z niektórych wczesnych wyników badań pokazujących, że kawa wydaje się zwiększać poziom cholesterolu, a szczególnie „złego” poziom cholesterolu LDL we krwi. Ale po bliższym przyjrzeniu się, ta zła wiadomość okazała się nie taka zła, ponieważ efekt podwyższenia cholesterolu wydaje się ograniczać do kawy niefiltrowanej, w tym: kawy po turecku, kawy parzonej w prasie francuskiej i kawy spożywanej w Skandynawii. Składniki podwyższające poziom cholesterolu w kawie to substancje oleiste zwane diterpenami, a dwa główne typy występujące w kawie to: kafestol (ang. cafestol) i kahweol (ang. kahweol). Występują w postaci tłustych kropelek lub w fusach unoszących się w kawie. Ale papierowy filtr zatrzymuje większość kafestolu i kahweolu, więc filtrowana kawa prawdopodobnie ma niewielki, jeśli w ogóle, wpływ na poziom cholesterolu. Interesujące badanie opublikowane w 2011 roku wykazało, że metody filtrowania stosowane w Singapurze (tak zwana metoda skarpetowa, która wykorzystuje tkaninę bawełniano-nylonową) i Indiach (siatka metalowa) były również skuteczne w wychwytywaniu kafestolu. Espresso zawiera więcej kafestolu i kahweolu niż kawa filtrowana, ale ze względu na to, że jest spożywane w mniejszych ilościach, może nie mieć większego wpływu na poziom cholesterolu LDL u ludzi. Jest pewien zwrot w tym aspekcie historii kawy, ponieważ kafestol i kahweol mogą również mieć pewne korzyści zdrowotne, które są tracone, gdy są odfiltrowane. Badania są w fazie wstępnej, ale kafestol i kahweol mogą mieć pewne działanie przeciwnowotworowe i być dobre dla wątroby.

CZY KWAS CHLOROGENOWY ZAWARTY W KAWIE JEST SZKODLIWY?

Wyjaśnienia związku między spożyciem kawy a mniejszą liczbą zachorowań na choroby serca i cukrzycę często wskazują na kwas chlorogenowy i inne substancje przeciwutleniające jako substancje odpowiedzialne. Przeciwutleniacze to substancje, które wychwytują reaktywne cząsteczki, zanim zdążą uszkodzić wrażliwe tkanki, takie jak: wyściółka naczyń krwionośnych. Kwas chlorogenowy był prawdopodobnie głównym przeciwutleniaczem w Twojej filiżance kawy dziś rano. Niektóre eksperymenty wykazały, że może również hamować wchłanianie glukozy w układzie pokarmowym i wyrównywać poziom insuliny. Kwas chlorogenowy może być kolejnym składnikiem kawy o tzw. „rozdwojonej funkcjonalności” – wydaje się, że niestety wraz z kofeiną podnosi on poziom homocysteiny, aminokwasu związanego z miażdżycą zatykającą tętnice.

CZY KAWA ZAWIERA WITAMINY I MINERAŁY?

Kawa nie jest doskonałym źródłem witamin i minerałów, ale jako napój roślinny zawiera trochę i kilka z nich, których powinniśmy spożywać znacznie więcej. Zacznijmy od magnezu, filiżanka kawy zawiera około 7 mg magnezu, co stanowi niestety nieznaczną cześć dziennego zapotrzebowania (420 mg dla mężczyzn, 320 mg dla kobiet). Ale ze względu na to, że bardzo często nie spożywamy wystarczającej ilości owoców, warzyw i produktów pełnoziarnistych, spożycie przeciętnej osoby jest o około 100 mg niższe od dziennego zapotrzebowania. Jedna lub dwie filiżanki kawy mogą pomóc nieco zamknąć tę lukę. Przy około 116 mg potasu na filiżankę, udział kawy w naszym dziennym zapotrzebowaniu na ten pierwiastek wynoszącym: 4700 mg, jest to niestety przysłowiową kroplą w morzu. Filiżanka kawy zawiera również niewielkie ilości witaminy B3 (PP, niacyna) ok. 0.5 mg oraz choliny (witamina B4) ok. 6.2 mg.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat: kawy, jej różnych rodzajów oraz poszczególnych metod palenia, polecamy odwiedzić portal: https://kawepale.pl/