Legionella to rodzaj bakterii. beztlenowych pałeczek, które mogą wywołać groźną chorobę zwaną legionellozą u ludzi. Nazwa pochodzi od pierwszego znanego większego wybuchu choroby, który miał miejsce podczas konwencji American Legion w 1976 roku w Filadelfii. Bakterie z tego rodzaju występują naturalnie w środowisku, szczególnie w wodzie, w tym w rzekach, jeziorach, zbiornikach wodnych, a także w systemach wodociągowych, klimatyzacjach, prysznicach, fontannach, spa i innych systemach związanym z wodą. Są szczególnie aktywne i rozwijają się w temperaturach 25-45°C.

CHARAKTERYSTYKA BAKTERII

Bakterie Legionella, jak inne pałeczki Gram-ujemne w otoczce komórkowej posiadają cienką warstwę peptydoglikanu. Mają one dwie błony komórkowe, zewnętrzną i wewnętrzną, pomiędzy którymi znajduje się przestrzeń periplazmatyczną. Bakterie Legionella są beztlenowe, co oznacza, że nie wymagają obecności tlenu do przeprowadzania metabolizmu. Dzięki tym cechom zdolne są do przeżycia i rozmnażania się w środowiskach ubogich w tlen. W naturze Legionella głównie w wodzie, zarówno słodkiej, jak i słonej, w rzekach, jeziorach, zbiornikach, ale także w glebie. Jest to typowy mikroorganizm wodny.

LEGIONELLOZA, POKŁOSIE OBECNOŚCI BAKTERII

Legionelloza, znana również jako choroba legionistów, jest ostrym zakażeniem układu oddechowego wywołanym przez bakterię Legionella. Jest to choroba, która może przybierać różne formy, od łagodnych infekcji górnych dróg oddechowych po poważne zapalenie płuc. Osoby o obniżonej odporności, palacze, osoby z chorobami układu oddechowego i osoby starsze są bardziej podatne na zakażenie Legionellą. Systemy immunologiczne osób starszych lub osłabionych nie są tak skuteczne w zwalczaniu infekcji, co sprawia, że są bardziej narażone na poważne powikłania związane z legionellozą. Bakteria Legionella przenosi się do organizmu człowieka głównie poprzez wdychanie kropel zawierających bakterie, takich jak aerozole wytwarzane przez klimatyzację, prysznice, fontanny i chłodnie kominowe. Wdychanie takich zanieczyszczeń w powietrzu może prowadzić do zakażenia układu oddechowego. Leczenie tej choroby jest niezwykle złożone. Legionelloza jest zwalczana antybiotykami, takimi jak azytromycyna, lewofloksacyna czy erytromycyna. Im wcześniej zostanie ona zdiagnozowana i wdrożone zostanie leczenie, tym większe są szanse na powrót pacjenta do zdrowia. Leczenie tej choroby ma na celu łagodzenie objawów i eliminację bakterii z organizmu.

JAKIE MIEJSCA SA NAJBARDZIEJ NARAŻONE NA ROZWÓJ BAKTERII?

Bakteria Legionella, jako groźny czynnik chorobotwórczy, ma tendencję do rozwijania się w środowiskach o odpowiednich warunkach, głównie w ciepłej wodzie. Rozwija się ona najlepiej w ciepłej wodzie, szczególnie w temperaturach 25-45°C. Do miejsc najbardziej narażonych na obecność bakterii należą:

• Systemy wodociągowe, szczególnie arterie z ciepłą wodą, w których bakteria Legionella może znaleźć idealne środowisko do namnażania się.
• Zbiorniki wodne na wodę pitną, baseny, jaccuzi czy spa, stanowią potencjalne siedlisko dla bakterii Legionella, zwłaszcza jeśli woda w tych zbiornikach jest podgrzewana i cyrkuluje.
• Chłodnie i systemy klimatyzacyjne, które wykorzystują wodę do chłodzenia, gdyż pary wodne i aerozole wytwarzane przez te systemy mogą zawierać bakterie.
• Fontanny, które wykorzystują wodę jako element estetyczny bywają źródłem bakterii.
• Woda w prysznicach, szczególnie w dużych obiektach użyteczności publicznej.
• Woda w jacuzzi, spa i podobnych miejscach relaksu jest często podgrzewana, krążenie wody sprzyja namnażaniu się Legionelli.

ZAPOBIEGANIE I KONTROLA

Regularne monitorowanie jakości wody w systemach wodociągowych, zbiornikach wodnych, basenach, jacuzzi i innych miejscach, gdzie Legionella może się rozwijać, jest jedyną drogą do zapobiegania inwazji tej bakterii. Badania mikrobiologiczne i chemiczne pozwolą na wczesne wykrycie obecności bakterii Legionella. Istotnie jest także kontrolowanie temperatury wody, z uwagi na fakt, że bakteria Legionella najlepiej rozwija się w temperaturach 25-45°C. Utrzymywanie wody poniżej tych temperatur, szczególnie poniżej 20°C, może znacząco zmniejszyć ryzyko namnażania się Legionelli. Warto wspomnieć, że tylko regularne dezynfekowanie systemów wodociągowych, chłodni, basenów, jacuzzi i innych miejsc, w których woda może stanowić źródło zakażenia, jest jest w stanie zapobiec zachorowaniom. Skuteczne środki dezynfekcyjne, takie jak chlor, ozon, UV, powinny być stosowane w odpowiednich ilościach i pod okiem specjalistów po to, aby skutecznie zminimalizować obecność bakterii. Podobnie jak regularne czyszczenie i konserwacja systemów, w których woda krąży, gdyż tylko eliminuje biofilm i osady, które mogą stanowić potencjalne siedlisko dla Legionelli.